از بذر تا گیلاس قهوه
جمعه، ۳ مرداد ۱۴۰۴
رشد گیاه قهوه | از بذر تا گیلاس
هر فنجان قهوه‌ای که می‌نوشیم، سفری چهار – پنج‌ساله را پشت سر گذاشته؛ از دانه تا شاخه، شکوفه تا میوه. در این مقاله، با مراحل کلیدی رشد قهوه، نیازهای زیستی گیاه و عواملی که در کیفیت نهایی تأثیر دارند، آشنا می‌شویم.
۱. جوانه‌زنی (Germination)
مدت: ۲–۴ هفته پس از کاشت بذر.
شرایط: رطوبت کنترل‌شده، دمای ۲۰–۲۵ °C، سایه جزئی برای جلوگیری از پلاسیدگی دانه‌ها .
شروع رشد: ریشه اولیه (radicle) بیرون می‌زنَد؛ سپس جوانه‌ها نمایان می‌شوند و نهال ایجاد می‌گردَد.
۲. نهال‌زایی و رشد اولیه (Seedling Development)
مدت: ۶ تا ۱۲ ماه در خزانه یا گلدان ترجیحی.
ویژگی‌ها:
توسعه ریشه‌های اولیه
تشکیل برگ‌های واقعی ۴–۵ عدد
آماده‌سازی برای پیوند یا کاشت زمین اصلی .
۳. انتقال به مزرعه و رشد رویشی (Vegetative Phase)
مدت: تا ۱۸ ماه پس از کاشت.
رشد: افزایش ساقه و برگ—گیاه ساختار کامل برای جذب نور و فتوسنتز را شکل می‌دهد .
نیازها: خاک غنی، تعادل نیتروژن، سایه جزئی و حضور عناصر کلسیم و منیزیم .
۴. گل‌دهی و تنظیم باردهی (Flowering)
زمان: معمولاً پس از ۳–۴ سال کاشت، پس از اتمام بی‌ثباتی اگزوژنیک؛ گل‌ها در خوشه ظاهر می‌شوند.
خصوصیات:
گل‌های سفید معطر (یاس‌مانند)
مدت مرحله گل‌دهی فقط چند روز
خودبارور (عربیکا) یا نیازمند گرده‌افشانی (روبوستا) .
۵. رشد گیلاس‌ها و رسیدن (Fruit Development)
مدت: حدود ۳۰–۳۵ هفته (۷–۹ ماه) بعد از گل‌دهی.
فرایند:
تبدیل گل به میوه‌ی سبز → زرد → قرمز
رشد سلولی اندوسپرم تا هفته ۱۹
گیلاس شیرین و خوش‌مرغوب هنگامی رسیده اولیه برداشت می‌شود .
۶. عملکرد پایدار و برداشت
زمان رسید: بسته به گونه و ژنتیک، برداشت در سال چهارم آغاز و تا ۲۰–۳۰ سالگی ادامه دارد .
برداشت:
قهوه عربیکا: معمولاً دستی، انتخاب دقیق گیلاس قرمز
روبوستا: مکانیزه در مزارع صاف یا غوطه‌ور در باغ‌بانی صنعتی .
🔧 عوامل کلیدی رشد و کیفیت
ارتفاع: عربیکا در ارتفاع ۹۰۰–۲٬۲۰۰ متر، روبوستا پایین‌تر.
دمای مناسب: ۱۸ـ۲۴ °C بهترین محدوده برای فتوسنتز مؤثر .
سایه‌گستری: ۴–۶ ساعت نور مستقیم صبحگاهی—گل‌دهی بهتر و طعم متعادل‌تر.
تغذیه عناصر: نیتروژن بالا در مراحل ابتدایی، و پتاسیم بیشتر در زمان باردهی.
✅ چرا دانستن چرخه رشد مهم است؟
۱. کنترل مؤثر گیاه: شاخه‌ه‌ریزی، هرس، تنظیم باردهی
۲. ارتباط کیفیت-زمان: اطلاع از فواصل زمانی، زمان‌بندی برداشت، پیش‌بینی کیفیت فنجان
۳. پایش بیماری و آب‌درازی: جلوگیری از بیماری‌ها مانند Roya یا کم‌آبی در فاز بحرانی آبدهی.